Η Δικαιοσύνη στην υπηρεσία της κοινωνικής δικαιοσύνης

Η δικαιοσύνη σε μια δημοκρατική πολιτεία είναι ανεξάρτητη. Οι δικαστικοί λειτουργοί κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και τους νόμους. Η δικαστική εξουσία συγκροτείται με διακριτή αυτονομία από τις άλλες εξουσίες. Αναγκαία προϋπόθεση κάθε δημοκρατίας που σέβεται τον εαυτό της είναι οι δικαστικοί της λειτουργοί να απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία ώστε να συμβάλλουν στην απονομή δικαιοσύνης με κοινωνική ευαισθησία. Δικαιοσύνη που δεν εκδικείται, που προασπίζεται τα ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών, που συμβάλλει στην προάσπιση του δημόσιου χώρου, του δημοσίου συμφέροντος και στην επέκταση των αξιών κοινωνικής δικαιοσύνης.

Το δικομματικό σύστημα έκανε τα πάντα για να καταστρατηγήσει ή να υπονομεύσει τις παραπάνω αρχές, με φαινόμενα και πρακτικές όπου:

η επιλογή της ηγεσίας των δικαστηρίων ουσιαστικά γίνεται από την εκτελεστική εξουσία η δικαστική ιεραρχία στη συνέχεια ανταποδίδει την εύνοια της κυβερνητικής επιλογής με τη σύνταξη και αποστολή εγκυκλίων με συστάσεις σε σημαντικές υποθέσεις, οι οποίες επηρεάζουν τη δικαιοδοτική κρίση των δικαστηρίων ασκείται ασφυκτικός έλεγχος σε δικαστικούς λειτουργούς, που στην πράξη ακυρώνουν την ελεύθερη δικαστική κρίση τους και την έκφραση της γνώμης τους επί ζητημάτων που αφορούν τη λειτουργία της δικαιοσύνης συστηματικά επιχειρείται ο επηρεασμός και ο έλεγχος της δικαιοσύνης μέσα από παρα-πολιτικές, παρα-δικαστικές διαδικασίες η αναποτελεσματικότητα της λειτουργίας των δικαστηρίων αγγίζει τα όρια της αρνησιδικίας, δηλαδή της αδυναμίας διεξαγωγής της δίκης και απόδοσης δικαιοσύνης

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει οξύνει τα παραπάνω προβλήματα, καθώς επανάφερε το θεσμό του «Διορισμένου Προϊσταμένου» και κατάργησε τον Ν. 2171/1993, που θέσπιζε την αυτοδιοίκηση των μεγάλων Δικαστηρίων και Εισαγγελιών της χώρας και αποτέλεσε ένα σημαντικό, αν και ατελές, βήμα για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των δικαστικών λειτουργών και της Δικαιοσύνης.

Για να ξεπεραστεί το σοβαρό έλλειμμα δημοκρατίας που χαρακτηρίζει το δικαιϊκό μας σύστημα προτείνω:

Να εξασφαλιστεί η λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών, από τις ιδέες και τις αντιλήψεις του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος και άλλων εξουσιαστικών και παρα-εξουσιαστικών κέντρων.

Να επανέλθει και να επεκταθεί ο θεσμός της εκλογής όλων των μελών του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης των δικαστηρίων από τις ολομέλειες των οικείων δικαστηρίων.

Να αμβλυνθούν οι ιεραρχικές, γραφειοκρατικές και συγκεντρωτικές δομές της δικαιοσύνης.

Να ενδυναμώσει ο διάλογος μεταξύ δικαστών, δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων, ο οποίος με την σειρά του θα συμβάλει την αποτελεσματικότητα της δικαιοδοτικής διαδικασίας.

Να βαθύνει και να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών.

Να ελέγχονται πιο αποτελεσματικά οι κατασταλτικοί θεσμοί και μηχανισμοί του κράτους, οι οποίοι θα πρέπει να τεθούν υπό τον πλήρη έλεγχο της νομιμότητας.

Να ενισχυθεί ο θεσμός των λαϊκών δικαστών (ενόρκων) στην απονομή της δικαιοσύνης

Και πιο συγκεκριμένα:

Όχι στο διορισμό της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων από την εκάστοτε εκτελεστική εξουσία, αλλά εκλογή από ευρύ εκλεκτορικό σώμα, στο οποίο τον κύριο λόγο θα έχουν οι δικαστές.

Για την επίσπευση της εκδίκασης υποθέσεων απαιτείται αύξηση του αριθμού των δικαστών για την κάλυψη κενών οργανικών θέσεων αλλά και αύξηση του προσωπικού των δικαστηρίων με προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ, με την καθιέρωση ειδικών διαδικασιών στο πλαίσιο του ΑΣΕΠ με συγκεκριμένη χρονική δέσμευση.

Μείωση στα παράβολα που απαιτούνται για την εκδίκαση υποθέσεων, ιδίως στις υψηλότερες βαθμίδες (Άρειος Πάγος), διότι καθιστούν απαγορευτική την πρόσβαση στη δικαιοσύνη των πολιτών που δεν διαθέτουν τα επαρκή οικονομικά μέσα.

Διασφάλιση της προσήκουσας μισθολογικής μεταχείρισης των δικαστών με τον καθορισμό ειδικής διαδικασίας για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν τις αποδοχές τους.

Δυνατότητα εξέλιξης ορισμένου αριθμού τακτικών διοικητικών δικαστών στο ΣτΕ

Καθορισμός με σαφήνεια του τρόπου εισδοχής και εξέλιξης των λειτουργών του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Απαγόρευση ανάθεσης διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς, με εξαίρεση τη συμμετοχή τους σε Ανεξάρτητες Δημόσιες Αρχές, παροχή εκπαίδευσης σε δικαστικούς λειτουργούς και δημόσιους υπαλλήλους και την εκπροσώπηση της χώρας σε διεθνείς οργανισμούς.

Η θητεία του Προέδρου του ΣτΕ, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και η θητεία του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας να μην μπορεί να είναι μεγαλύτερη των τριών ετών.

Διεύρυνση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου με τη συμμετοχή δικαστών όλων των βαθμίδων. Το όργανο αυτό δεν πρέπει να είναι ενιαίο για όλους τους κλάδους της δικαιοσύνης.

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους να κατοχυρωθεί ως ιδιαίτερο σώμα της διοίκησης, με κατοχύρωση της υπηρεσιακής κατάστασης των λειτουργών του, προστατευμένο από παρεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας.

ΠΗΓΗ