Η Ελλάδα βάζει πλώρη για σοβαρές κι απρόβλεπτες ανατροπές

Η Ελλάδα εμφανίζει επικίνδυνες ομοιότητες με τις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής: Η νέα γενιά χάνει και τα τελευταία ψήγματα προοπτικής που είχε με τις σημερινές κοινωνικές δομές

«Μην κατηγορείτε την επισιτιστική κρίση για τις εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο! Οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα αποτέλεσαν τον καταλύτη για να εκφραστεί η κοινωνική αγανάκτηση για κάτι άλλο πολύ σημαντικότερο: Την παντελή έλλειψη προοπτικής για τους νέους ανθρώπους».

Αυτή είναι η ερμηνεία που δίνει η διασημότερη ίσως «Κασσάνδρα» των αγορών, ο Μαρκ Φάμπερ, για το ντόμινο της αναταραχής στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τον Ελβετό οικονομολόγο, οι κοινωνίες που δίνουν στη νεολαία τους προοπτική έχουν και τις μεγαλύτερες άμυνες έναντι των κλυδωνισμών που προκαλούν οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα, τα καύσιμα και τις πρώτες ύλες εν γένει. Αντίθετα, προσθέτει, οι κοινωνίες που δεν δίνουν διέξοδο και ευκαιρίες στη νέα γενιά, βάζουν σοβαρή υποψηφιότητα για να γίνουν η νέα Αίγυπτος ή η νέα Λιβύη.

Και η ελληνική κοινωνία πού κατατάσσεται;

Ο κ. Φάμπερ έδωσε απάντηση δημοσιεύοντας σε μια πρόσφατη επενδυτική έκθεσή του (την περίφημη GloomBoomDoom Report) το σχόλιο ενός Ελληνο-αμερικανού επιχειρηματία, του Γ. Καραχάλιου, τις απόψεις του οποίου εκτιμά ιδιαιτέρως: «Η Ελλάδα αποτελεί ζωντανή απόδειξη του πώς μια υπό κατάρρευση οικονομία (σ.σ. κοινωνία) μπορεί να επιβιώσει για δεκαετίες. Εχω παρακολουθήσει τη μεθοδική υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου των συγγενών μου στην Ελλάδα σε σχέση με τους συγγενείς στην Αμερική. Τα ξαδέρφια μου που ζουν στην Ελλάδα τείνουν να μένουν περισσότερο με τους γονείς τους, να έχουν μερική απασχόληση και να παραμένουν ανύπαντροι γιατί αισθάνονται ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος της οικογενειακής ζωής».

Τα σημάδια, σύμφωνα με τους Καραχάλιο και Φάμπερ, φανερώνονται από νωρίς στις κοινωνίες που καταρρέουν, όμως, κανείς δεν τα παίρνει στα σοβαρά. Μέχρι τη στιγμή που η επιδείνωση (ή η προοπτική επιδείνωσης) του βιοτικού επιπέδου ξεπερνά ένα κρίσιμο σημείο ανοχής.

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα εμφανίζει επικίνδυνες ομοιότητες με τις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής: Η νέα γενιά χάνει και τα τελευταία ψήγματα προοπτικής που είχε με τις σημερινές κοινωνικές δομές. Οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας και παιδείας, έχουν απαξιωθεί, καθιστώντας μονόδρομο την αναζήτηση (πανάκριβων) λύσεων στον ιδιωτικό τομέα, η εργασία μεταλλάσσεται τάχιστα σε α λα καρτ απασχόληση και η σύνταξη σε ευσεβή πόθο. Την ίδια ώρα η εξάρτηση της νεολαίας από την οικονομική στήριξη των γονέων ενισχύεται και η δημιουργία οικογένειας αποτελεί μια ολοένα και λιγότερο ελκυστική προοπτική. Η βάση, λοιπόν, για μια βίαιη ανατροπή των κοινωνικών δεδομένων στην Ελλάδα έχει διαμορφωθεί.

Μένει μόνο ο καταλύτης που θα πυροδοτήσει το ντόμινο των εξελίξεων. Ποιος θα είναι αυτός;

Η αύξηση του κόστους ζωής θέτει σοβαρή υποψηφιότητα. Σε προ ολίγων ημερών έκθεσή του ο οικονομολόγος Εντ Γιαρντένι επικαλείται το βιβλίο του Ντέιβντ Χάκετ Φίσερ, «Το Μεγάλο Κύμα: Οι Επαναστάσεις των Τιμών και ο Ρυθμός της Ιστορίας (The Great Wave: Price Revolutions and the Rhythm of History), στο οποίο υποστηρίζεται ότι ο κόσμος έχει δει τέσσερα μεγάλα κύματα πληθωρισμού από το 1200. Καθένα από αυτά τα κύματα πυροδότησε ριζικές κοινωνικές ανατροπές:

Τη Μεσαιωνική Επανάσταση Τιμών (1200-1320), την Επανάσταση Τιμών του 16ου αιώνα (1520-1620), την αντίστοιχη του 18ου αιώνα (1720-1820) και εκείνη του 20ου (1896-1997).

Σύμφωνα με τον κ. Γιαρντένι, ο κόσμος ενδέχεται να έχει μόλις εισέλθει σε μια πέμπτη Επανάσταση Τιμών, αυτή του 21ου αιώνα. Αν δικαιωθεί στις απόψεις του και οι πιέσεις στις τιμές που μόλις έχουμε αρχίσει να αντιλαμβανόμαστε ενταθούν, η Ελλάδα βάζει πλώρη για σοβαρές κι απρόβλεπτες ανατροπές.

Γιώργος Μαύρος

ΠΗΓΗ