Το τέλος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και η αναγκαιότητα της άμεσης δημοκρατίας

Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει τελειώσει. Η ελληνική κυβέρνηση πραξικοπηματικά και αντισυνταγματικά υπέγραψε μια επαίσχυντη δανειακή σύμβαση με την οποία παραχωρούνται άνευ όρων στις τράπεζες, για πρώτη φορά στην ιστορία των συμβάσεων, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας καθώς και όλα τα δημόσια και ιδιωτικά περιουσιακά της στοιχεία. Ταυτόχρονα, όμως, χάνεται από δω και στο εξής και η δυνατότητα του ελληνικού λαού να μπορεί να παίρνει ο ίδιος τις σημαντικότερες αποφάσεις που αφορούν τη ζωή και την ύπαρξή του. Οι αντιπρόσωποί του, δηλαδή η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, δεν είχαν καμία νόμιμη εξουσιοδότηση να υποθηκεύσουν για πάντα το μέλλον του στους διεθνείς και ντόπιους τραπεζίτες.

Ο θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όχι απλά δείχνει ότι έχει ξεπεραστεί αλλά έχει φτάσει σε ένα νέο ποιοτικό επίπεδο, στο να οργανώνει καταστροφές προς όφελος του χρηματιστικού κεφαλαίου σε βάρος του ελληνικού λαού.

Σήμερα οι μεγάλες αποφάσεις οικονομικές και πολιτικές δεν παίρνονται ούτε καν από τα ίδια θεσμοθετημένα όργανα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως είναι το Κοινοβούλιο. Έχουν παραμεριστεί με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο γιατί ακόμα κι αυτά αποτελούν εμπόδιο για την ύπαρξη του χρηματιστικού κεφαλαίου. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι η δανειακή αυτή σύμβαση ούτε καν επικυρώθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο, όπως προβλέπει το σύνταγμα.

Και όχι μόνο αυτό. Από δω και πέρα η δημοσιονομική πολιτική, η φορολογία, τα όρια συνταξιοδότησης, τα ελλείμματα, το χρέος και γενικότερα όλη η οικονομική πολιτική της χώρας θα καθορίζονται από ένα πανευρωπαϊκό κέντρο μέσω του συμφώνου ανταγωνιστικότητας, με επικεφαλής τη Γερμανία και τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες.

Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι συνυφασμένη με την αποξένωση της κοινωνίας από το κράτος και τη συγκέντρωση της εξουσίας από μια ελίτ. Ήταν η μορφή που πήρε η δημοκρατία την εποχή των αστικών επαναστάσεων για να εκφράσει τις ανάγκες μιας νέας ανερχόμενης τάξης, παραχωρώντας στο λαό το δικαίωμα της εκλογής των αντιπροσώπων του με σκοπό να μπορέσει το κράτος να έχει την αποδοχή της κοινωνίας για να μπορέσει αυτό να κυβερνήσει.

Η πολιτική έχει γίνει «τέχνη» που την ασκούν ορισμένοι υποτίθεται ειδήμονες οι οποίοι καθορίζουν τη ζωή και το μέλλον μας. Σας πολίτες, εν λευκώ εξουσιοδοτούμε τους αντιπροσώπους μας να παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό μας. Οι αντιπρόσωποί αυτοί δεσμεύονται με γενικότητες να μας εκπροσωπήσουν για τέσσερα χρόνια και αποφασίζουν για συγκεκριμένα και καθημερινά μέτρα χωρίς να έχουν έγκριση από μας για το καθένα ξεχωριστά.

Έχει φτάσει, όμως, στο τέλος ο οικονομικός τρόπος κυριαρχίας που τους επέτρεπε να λειτουργούν ενάντιά μας και υπέρ μεγάλων οικονομικών μονάδων. Ένα νέο μοντέλο παραγωγής που θα βγει από την κατάργηση του χρηματιστικού κεφαλαίου απαιτεί και ένα νέο είδος έκφρασης της δημοκρατίας για να μπορέσουν να ικανοποιηθούν οι ανθρώπινες ανάγκες σήμερα. Γιατί σαφώς το ζήτημα της δημοκρατίας δεν μπορεί να ξεχωριστεί από την οικονομία.

Η μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και η πληρέστερη ενημέρωσή τους για να αποφασίζουν πιο σωστά δεν αρκεί για να κάνουν τους πολίτες να πάνε πιο κοντά στη δημοκρατία. Χρειάζεται να υπάρξει η άμεση συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη όλων των αποφάσεων που τους αφορούν.

Η άμεση δημοκρατία έχει την καταγωγή της στην αθηναϊκή δημοκρατία κατά την οποία οι αποφάσεις του δήμου δεν λαμβάνονταν από ειδικούς και εμπειρογνώμονες αλλά από όλους τους πολίτες. Οι ειδικοί ήταν ασήμαντοι γι’ αυτό και οι άρχοντες έβγαιναν με κλήρωση και όχι με εκλογές. Κυρίαρχος θεσμός λήψης των αποφάσεων ήταν η λαϊκή συνέλευση. Η αρχή της δημοκρατίας ήταν ο κάθε πολίτης να γίνεται εκ περιτροπής άρχων και αρχόμενος έτσι ώστε να εμποδίζεται η συγκέντρωση εξουσίας σε μια ελίτ.

Στις μέρες μας η κατάρρευση των πολιτικών ηγεσιών, των κομμάτων και γενικά η αμφισβήτηση σε κάθε μορφή αντιπροσώπευσης ανοίγει το δρόμο για μια κοινωνία όπου η άμεση συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και τη λήψη των αποφάσεων που αφορούν τους ίδιους είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία.

Είναι ζωτικής σημασίας το να ψηφίζουμε όλοι μας αν θέλουμε να ακολουθήσουμε τον α’ ή β’ δρόμο. Να έχουμε όλοι δικαίωμα να διοικούμε, να αποφασίζουμε και να δικάζουμε. Αυτό σημαίνει ενεργός συμμετοχή.

Σήμερα συζητείται πολύ το θέμα της αυτοοργάνωσης. Αναπτύσσονται πολύ καλές συζητήσεις που παίρνουν καμιά φορά οξύτατες αλλά ταυτόχρονα αναγκαίες μορφές. Τη στιγμή που παλεύουμε για άμεση δημοκρατία όλες οι απόψεις είναι ανοικτές και ευπρόσδεκτες ακόμα και αν μας εξοργίζουν. Αυτή όμως είναι η αρχή της, διαφορετικά πέφτουμε στην παγίδα να έχουμε ένα άλλο κόμμα με το οποίο όποιος συμφωνεί ακολουθεί και όποιος διαφωνεί φεύγει.

Για να λειτουργήσει η άμεση δημοκρατία δεν χρειάζονται προγραμματικές διακηρύξεις με τη μορφή καταστατικού με τις οποίες άλλος θα συμφωνήσει και άλλος όχι. Δεν πρέπει να αναζητούμε ακόμα κι ένα ελάχιστο επίπεδο ιδεολογικής συμφωνίας. Δεν πάμε να φτιάξουμε ένα νέο κόμμα.

Σαφώς και μπορεί να γίνουν από ορισμένους προτάσεις ολοκληρωμένες και όσο πιο ολοκληρωμένες τόσο το καλύτερο, αλλά δεν είναι υποχρεωτικό να συμφωνούμε όλοι στην ίδια πρόταση. Αυτό που θα ενώσει πραγματικά είναι η άμεση δημοκρατία, να διαφωνούμε σε ότι θέλουμε και όταν η πλειοψηφία θέλει κάτι να το αποφασίζουμε. Αυτό μειώνει τα λάθη. Είναι ο μόνος δρόμος για την ενότητα όλων των πραγματικά προοδευτικά σκεπτόμενων ανθρώπων.

Δεν βάζουμε όρους στην άμεση δημοκρατία. Δεν φοβόμαστε να βάλουμε σε ψηφοφορία καμία άποψη. Όλες οι απόψεις είναι δεκτές. Το μόνο πράγμα βέβαια που δεν μπαίνει σε ψηφοφορία είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα γιατί τότε παύουμε να υπάρχουμε σαν άνθρωποι.

Η άμεση δημοκρατία δεν έχει αντιπροσώπους για την υλοποίηση των αποφάσεων αλλά μεταφορείς των αποφάσεων. Έτσι αποκλείεται ο παραγοντισμός.

Η αντιπροσώπευση οδηγεί στην αδράνεια των ανθρώπων από τα πολιτικά πράγματα. Ο κάθε αντιπρόσωπος από τη στιγμή της εκλογής του γίνεται παράγοντας, επιβάλλεται λόγω της ιδιότητάς του πάνω στην κοινωνία και χρησιμοποιεί την εκλογή του συνήθως για δικό του όφελος και για τη δική του ματαιοδοξία. Αναγορεύεται ειδήμων λόγω της αναγκαστικής ενασχόλησής του με το αντικείμενο, εκμεταλλεύεται τις γνωριμίες, τις διασυνδέσεις του, δημιουργεί «αυλή» και κλίκες για να τον στηρίζουν.

Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι από τη στιγμή που εκλέγουμε τους αντιπροσώπους μας δεν υπάρχει λόγος εμείς να έχουμε ενεργή συμμετοχή. Θεωρώντας ότι οι αντιπρόσωποί μας λειτουργούν για τα συμφέροντά μας περιμένουμε απ’ αυτούς να μας λύνουν τα προβλήματά μας, γινόμαστε έτσι αδιάφοροι, άβουλοι, απομακρυνόμαστε από τα κοινά και θεωρούμε αυτό που συμβαίνει γύρω μας να είναι έξω από μας, απόμακρο και έτσι αδύνατο να το αλλάξουμε.

Στις μέρες μας η αξιοποίηση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας ανοίγει πολλούς δρόμους για την εφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας, ενώνοντας ανά πάσα στιγμή ευρεία στρώματα του πληθυσμού οργανώνοντας έρευνες, συζητήσεις, δημοψηφίσματα πάνω σε όλα τα θέματα που μας απασχολούν.

Έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε με στερεότυπα και με τον τρόπο που λειτουργούν τα πολιτικά κόμματα εμποδιζόμενοι έτσι να βλέπουμε καθαρά την έννοια της δημοκρατίας.
Το δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων είναι ατομικό δικαίωμα του κάθε ανθρώπου και δεν παραχωρείται ούτε μεταβιβάζεται σε κανέναν αντιπρόσωπο. Κανένας δεν είναι ικανότερος από τον καθένα από μας στην άσκηση εξουσίας.

Ομάδα Πολιτών Ηλιούπολης